"Mijn spelen is leren en mijn leren is spelen..."

Vandaag is mijn lieve vriendin Gerdine te gast op mijn blog. Ik leer altijd ontzettend veel van Gerdine, zeker als het om onderwijs of opvoeden gaat en daarom ben ik erg blij dat ze tijd wilde vrijmaken om het verhaal wat ze aan mij heeft verteld over spelen en leren ook met jullie te delen. ((Later deze week volgt een blog over hoe ik zelf in huis praktisch aan de slag ben gegaan met deze informatie en wat voorbeelden van open en gesloten speelgoed.))

Mij is gevraagd om een gastblog te schrijven over spelen. Ik ben Gerdine, moeder van twee wereldkanjers van 9 en 4 en we spelen de hele dag...  We geven onze kinderen thuis les en spelen is de basis van ons hele leren. Want wat is spelen anders dan het eindeloos opdoen van ervaringen, daardoor de wereld te verkennen en een stevige basis te leggen voor de verdere ontwikkeling?

We hebben veel gereisd, en vooral tijdens reizen in Derde Wereldlanden viel het ons op hoe creatief de kinderen konden spelen. Ze speelden uren met een knoop aan een touwtje, een leeg blikje of iets anders kleins. Het stimuleerde mij in ieder geval om eens goed na te denken over de rol van speelgoed in ons gezin. Blijkbaar hoeft speelgoed niet uit de speelgoedwinkel te komen...

Waarom is spelen nou zou belangrijk:

We hebben in het 'informatietijdperk' bijna niet meer door hoe ongelofelijk belangrijk ervaringen zijn. Alles is te vinden als filmpje op youtube en zelfs vanaf babytijd worden kinderen achter een scherm gezet om dingen te 'leren'. Maar hoe weet een klein kind nu wat een geitje is en hoe een geitje voelt als het dat nog nooit in het echt heeft gezien en heeft kunnen voelen? Zintuiglijke ervaringen en vergelijkingen (hé dat is ook rond, net als de bal, zou het dan ook niet stil blijven liggen) doet een kind het meest op door zijn eigen vrije spel. En die ervaringen helpen hem om de wereld om zich heen goed te kunnen ordenen.

Er zijn heel wat onderzoeken en boeken vol geschreven over speelgoed, en aan mij de grote uitdaging om er wat zinnigs over te schrijven in een blogpost... Omdat ik niet alles kan noemen wil ik kort een aantal punten wat betreft spelen opnoemen, die voor ons belangrijk zijn;

Allereerst, kinderen zijn een deel van ons gezin en ons huis is ook hun huis. We wonen er met elkaar en dus is er bewust in onze woonkamer (misschien wel teveel) ruimte vrijgemaakt voor de speelmaterialen van onze kinderen. Een van de dingen die ik daarvoor zou adviseren is: ga eens in je woonkamer zitten op zo'n leuk klein kinderstoeltje en kijk eens rond. Wat ziet en ervaart een kind? Waar zijn de spullen van hem/haar? Waar zijn de hoekjes die uitnodigen om lekker te gaan ontdekken? Waar zijn de plekken die uitnodigen om eens ontspannen een boekje te gaan lezen? Wat is de plek die geschikt is voor knutselen en kan en mag een kind daar alles gewoon voor pakken?

Het tweede punt: (open) speelgoed koop je liever niet in de speelgoedwinkel. Ok, er zijn uitzonderingen, vooral als je goed zoekt en bewust en kritisch kijkt, maar over het algemeen verkopen ze in een speelgoedwinkel nou net niet het (open) speelgoed wat kinderen uitdaagt om uren mee te spelen. En waarom niet? Dat heeft te maken met het feit dat het meeste speelgoed wat ze daar verkopen al een voorgeschreven manier heeft om mee te spelen, vergelijk maar eens het volgende speelgoed:

Weet je wat zo grappig is: veel volwassenen hebben mij de laatste tijd gevraagd wat kinderen met die regenboog kunnen... Terwijl alle kinderen die op visite kwamen van oud tot jong vaak uren ermee hebben gespeeld, elk kind weer op zijn eigen manier. En geen van de kinderen heeft me ooit gevraagd wat ze met die regenboog moesten doen. Om je te helpen naar speelgoed te kijken kun je gebruik maken van de woorden 'open en gesloten speelgoed'. Vooral open speelgoed (waarbij van te voren niet vast staat op welke manier er mee gespeeld moet worden) is van groot belang voor de ontwikkeling. Ga op zoek naar lappen, spiegels, pittenzakken, houten blokken enz. Vooral veel variatie in structuren en texturen. Een potje met doorzichtige 'diamanten' die voor de sier verkocht worden is hier net zo zeer speelgoed, zeker als je het gebruikt in combinatie met een lichtbak.

Lichtbak, foto van google

Zorg voor toegankelijkheid van het speelgoed: leer kinderen al van jongs af aan hoe speelgoed opgeruimd moet worden. Daardoor kunnen ze ook zelf hun speelgoed pakken zonder dat je in paniek raakt over het opruimen. En de tweede reden is dat ze vanwege deze toegankelijkheid ook speelgoed met elkaar kunnen combineren. Zo wordt er hier de ene keer een grote boerderij van kapla gebouwd met hekken en stallen en dat gecombineerd met tractors en pittenzakken en wat boerderijdieren, terwijl er de volgende keer een hele racebaan wordt neergelegd van kapla in combinatie met de autodoos. Als alles zodanig is opgeruimd dat een kind er zelf niet bij kan zal hij nooit deze verschillende soorten speelgoed kunnen combineren.

En als laatste, denk ook na over een goede ondergrond. Het helpt de speelzone af te bakenen en geeft een nieuwe input aan een spel. Zo heb ik bijvoorbeeld een dikke groene vilten lap gekocht. Maar voor het speelgoed wat langer mag blijven staan heb ik een salontafel op wielen. Zo'n ondergrond op zich daagt al weer uit tot nieuwe spelideeën.

Wie wil begrijpen moet veel spelen. 

Gottfried Benn